Osmanlıca kelimelerde fark edilmesi gereken en önemli hususlardan birisi de kök ve ek ayrımıdır. Çünkü ekler köklere göre daha klişedir ve daha kuralsız yazılırlar. Bazı köklerde de yerleşmiş kuralsız yazımlar olmakla beraber, çok fazla değildir.
KLİŞELEŞMİŞ BAZI KELİMELER (NORMALDE İHTİYAÇ OLDUĞU HALDE OKUTUCU KULLANILMAYAN)
Bu tarz kelimelerin rahat okunabilmesi için, ya daha önceden bu kelimeyi görmüş ve doğrusunu birisi veya lügat yardımıyla okumuş olmalıyız, ya da cümle akışı içeriside mantıklı bir mana kazanacak şekil alıncaya kadar değişik şekillerde okumaya çalışmalıyız. Aşağıda konuyla alakalı bazı örnekler bulacaksınız.
EKLER
Osmanlıcada ekler kendi başına ayrı bir bölüm olarak değerlendirilmektedir. Zira ekler, kendi içinde bazı kurallara tabi olmakta, kelime kökleri için öğrendiğimiz kurallara her zaman uymamaktadırlar. Çoğu ekler klişe bir yapıya sahip olup farklı okunuşları da aynı şekil ile ifade edilmektedir.
Ekler, bazen -okuma kolaylığı açısından- ihtiyaç gibi gözükmesine rağmen, köklerle birleştiklerinde okutucu almazlar. Bu noktada, hecenin açık-kapalı olma ve son harfin kendisinden sonraki harfle birleşip birleşmeme durumuna göre farklılık gösterirler. Aşağıda bunlarla ilgili örnekler bulabilirsiniz.